We laten deze man in zijn waarden. Hij is oud en wijs genoeg. Zijn naam is Piet. De man is 75 jaar oud. Van pensioen wil hij niet weten. Hij blijft liever doorwerken en legt ons uit waarom.
Na een wetenschappelijk carrière als econoom heeft Piet diverse topfuncties gehad bij de overheid en in het bedrijfsleven. Nog steeds draait hij mee op dit zogenaamde topnivo. Namens een investeerder in Amerika bestuurt hij meerdere bedrijven over de hele wereld. Piet is een man met veel ambitie en werklust ondanks zijn leeftijd, ook na de mogelijkheid te kunnen stoppen met werken. Veel mensen zullen hem bewonderen: dit is een rijke man die carrière heeft gemaakt.
Wie zien hem in zijn werkkamer. Boeken staan netjes geordend en overzichtelijk in de kast. Er liggen brieven en dossiers zorgvuldig gestapeld op zijn bureau. Hij bereidt zich voor op de afspraken in zijn agenda. Buiten staat een chauffeur te wachten bij een luxe auto. Piets functie is die van Hulpsinterklaas: zijn werk is zorgen voor financieel rendement voor een echte Sinterklaas die zich schuilhoudt in Amerika.
Piet loopt naar de auto. De deur wordt voor hem open gehouden. Je ziet aan de uitdrukking op Piet zijn gezicht dat hij geniet van dit comfort en het aanzien dat hem deze positie geeft. De chauffeur brengt hem naar het vliegveld. Piet vliegt veel, miniatuurhuisjes bevestigen dit. Hij stuurt bedrijven aan op diverse plekken in de wereld. “Als je werkt, ben je iemand,” zo stelt hij. Piet vindt het belangrijk om te vertellen waar hij allemaal klussen heeft: Amsterdam, Parijs, Dublin, New York. De namen van de steden symboliseren zijn ambitie om internationaal werkzaam te zijn. Hij beschouwt dit als een goede eigenschap van de hemzelf. In beweging blijven, terwijl hij comfortabel achterover zit in een vliegtuig of een auto.
Piet slikt elke ochtend voedingssupplementen om gezond oud te worden. In totaal zijn het vier handen vol. Met een glas sinaasappelsap slikt hij routineus de pillen door. Het lijkt alsof hij gulzig noten zit te eten, maar hij vergeet te kauwen: van een smaak is helemaal geen sprake. Hij voedt zichzelf zonder te proeven. Hij consumeert letterlijk omdat hij ouder wordt.
Piet is tweemaal gescheiden. Hij heeft geen relatie meer. “Ik heb mijn aanpak en die blijf ik volgen,” zegt hij. Hij leeft om te werken en deze aanpak staat geen nieuwe relatie toe. Het werk is wat Piets leven betekenis geeft. Hij gelooft erin. Zijn leven met een ander delen is voor hem geen keuze meer. Hij heeft gezien waar dit toe leidt. Hij zou werk ervoor moeten opgeven en zijn aanpak moeten aanpassen. Hij wil vooruit en wenst geen verandering in zijn persoonlijke situatie.
Piet was voorzitter van een grote vermogensbeheerder in Rotterdam. Rotterdam was een ideale vestigingsplaats voor deze bank na het bombardement in de Tweede Wereldoorlog. Rotterdam is de stad van ambitie en vernieuwing, dat zien we aan de moderne architectuur met veel hoogbouw en rechte lijnen. Van de historie trekt Rotterdam zich weinig aan. Deze vermogensbeheerder past heel goed tussen de rechte en stijgende lijnen, want vermogen moet groeien en vooruitgang vinden. Door hard te werken kun je vermogen opbouwen, wordt de havenarbeider wijs gemaakt. Deze vermogensbank is opgericht door Rotterdamse havenbaronnen. Voor tientallen jaren was het bedrijf eigendom van onze boerenleenbank. Boeren en havenbaronnen slaan in Rotterdam de handen ineen. Zo gaat dat in Nederland.
Onder leiding van Piet werd in Rotterdam het hoofdkantoor gebouwd. Piet wilde het voor de eeuwigheid bouwen. Nu staat het gebouw leeg. Ondertussen werd vermogen opgebouwd door investeringen in fabrikanten van landmijnen en clusterbommen. Snoeien doet bloeien zogezegd. Piet is sloper en bouwer: “Ik heb een aanpak en die blijf ik volgen.”
Piet had een hekel aan kantoorgebouwen met rotzooi voor de ramen, alsof niemand het bijhoudt. Zijn visie was scheve vensterbanken maken, zodat er geen rommel kan verzamelen. Hij staat alleen achter het glas naar de skyline van Rotterdam te kijken, zonder rommel in de vensterbanken. Het gebouw wordt niet gebruikt. “Niets heeft de eeuwigheid, ook als je er naar streeft,” zegt hij, terwijl hij eenzaam door het gebouw wandelt. We zien een lege vensterbank en we zien een leeg gebouw. Piet herhaalt: “Ik heb een aanpak en die blijf ik volgen.”
Piet wilde leren vliegen. In de lucht kun je afstand nemen en overzicht krijgen. Piet zegt: “Het gaat erom, heb je een koplamp, en kan je net iets verder kijken dan een ander.” Deze visie van Piet vertaalt zich in scheve vensterbanken. Geen rommel betekent voor Piet vooruitgang. Je vraagt je af wat Piet geleerd heeft, na 75 jaar en afstand nemen. Piet herhaalt: “Ik heb een aanpak en die blijf ik volgen.” Piet lijkt sprekend op een ontwikkelaar met lege doeleinden.
“Niet vernieuwen, dat komt er eigenlijk op neer dat je opgeeft: mijn leven is voltooid. Ik hoef geen nieuw pak meer, geen nieuwe auto, ik zing het wel uit met wat ik heb. Dan geef je op,” zegt Piet. Zijn pak, zijn auto, Piet telt nog mee. Heb je niets, dan ben je niemand. Dan wordt er geen rekening met je gehouden. Dan geloof je niet in de vooruitgang en in het leven. Niet vernieuwen betekent: je bent sukkel. Piet herhaalt: “Ik heb een aanpak en die blijf ik volgen.”
Piet spreekt met minachting over iedereen die niet zijn visie deelt. Niet geloven in de vooruitgang leidt tot minachting van zijn kant. Zijn visie biedt de ander geen ruimte of alternatief perspectief, denk aan een rijk geestelijk leven of een leven in harmonie met de natuur. Zijn materialisme bevestigt zijn visie, dat is het meest tragische aspect van dit portret. “Heb je niets, dan ben je niets,” zeurt Piet als een fundamentele materialist. Vervolgens dwaalt hij als een spook door een leeg gebouw als resultaat van een lange carrière voor een vermogensbank.
Postscript:
Bovenstaande tekst is een commentaar op een prachtige documentaire gemaakt door Pascale Korteweg en Marlyn van Erp. In deze documentaire worden een vier mannen gevolgd die kiezen om door te werken na hun pensioen.
YouTube-link:
Gemaakt door: Pascale Korteweg en Marlyn van Erp
